Olszyny - pomnik poległych lotników
- Szczegóły
- Utworzono: środa, 12, kwiecień 2017 07:37
- Poprawiono: niedziela, 17, wrzesień 2017 20:09
- Opublikowano: środa, 12, kwiecień 2017 07:37
- Odsłony: 3209
Olszyny - pomnik poległych lotników
Położenie: Olszyny, gmina Rzepiennik Strzyżewski, powiat tarnowski, województwo małopolskie.
Przy drodze z Olszyn do Szerzyn
Rok: 1969/ 17 VIII 2010
Pomnik częściowo nawiązuje do skrzydeł samolotu. Z prawej strony tablica inskrypcyjna. Całość grodzona. Tuż obok ustawiono dwie tablice informacyjne. W roku 1969 społeczeństwo ziemi gorlickiej ufundowało poległym bohaterom pomnik wraz z tablicą pamiątkową - tablica ta zawierała tylko pięć nazwisk i błędy w ich pisowni. Od 17 sierpnia 2010 r. na pomniku znajduje się nowa aktualna tablica pamiątkowa. Po wojnie przez długie lata twierdzono, że w Olszynach odpadł jeden z silników i zginęło tu pięciu lotników, zaś 40 km dalej, w miejscowości Banica - Krzywa rozbił się Liberator z pozostałymi dwoma członkami załogi (kpt. pilot Zygmunt Pluta i plut. mechanik Jan Marecki). Dopiero w latach 90-tych okazało się, że w Banicy rozbił się Halifax, a w Olszynach Liberator. Badania w tej sprawie prowadziło wielu naukowców. Jako pierwsi zajęli się tym Tomasz Sikorski, bracia Piotr i Andrzej Olejko oraz Szymon Serwatka. Kolejne badania archeologiczne w 2006 r. pod kierownictwem dr inż. arch. Krzysztofa Wielgusa z Politechniki Krakowskiej potwierdziły dwie odrębne katastrofy.
Napis na pierwszej tablicy: POLEGŁYM/ 17 VIII 1944 R LOTNIKOM/ 301 POLSKIEGO DYONU/ LOTNICZEGO Z WŁOCH/ NIOSĄCYM POMOC DLA/ POWSTAŃCÓW WARSZAWY/ PILOT/ TADEUSZ TENIKA/ PLUTONOWY/ BERNARD WACHOWSKI/ PLUTONOWY/ BRUNON MATEJKO/ PLUTONOWY/ JAN FLORKOWSKI/ SZEREGOWY/ JÓZEF DUDZIAK/ W 25 ROCZNICĘ ŚMIERCI/ SPOŁECZEŃSTWO/ POWIATU/ GORLICKIEGO
Napis: "JEŻELI ŻYCIE ODDAŁEŚ SŁUSZNEJ SPRAWIE ONA ZWYCIĘŻY"/ PAMIĘCI SIEDMIU POLSKICH LOTNIKÓW Z 1586 ESKADRY/ DO ZADAŃ SPECJALNYCH PAF, ZESTRZELONYCH NAD OLSZYNAMI/ 17.08.1944 ROKU PODCZAS LOTU POWROTNEGO ZNAD WARSZAWY/ W RAMACH OPERACJI ZRZUTÓW Z POMOCĄ MATERIAŁOWĄ/ DLA JEDNOSTEK ARMII KRAJOWEJ WALCZĄCYCH W WARSZAWIE.
ŚMIERCIĄ LOTNIKA POLEGŁA ZAŁOGA SAMOLOTU/ B24 LIBERATOR MK VI NR EW 275 GR-R/ KPT. (F/LT) PILOT 1 ZYGMUNT PLUTA LAT 31/ POR. (F/O) NAWIGATOR TADEUSZ JENCKA LAT 27/ SIERŻ. (W/O) PILOT 2 BRUNON MALEJKA LAT 27/ PLUT (W/O) STRZELEC JAN FLORKOWSKI LAT 24/ PLUT. (F/SGT) BOMB. BERNARD WICHROWSKI LAT 21/ PLUT. (F/SGT) MECHANIK POKŁ. JAN MARECKI LAT 24/ KPR. (F/SGT) RADIOOPERATOR JÓZEF DUDZIAK LAT 20/ SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI TARNOWSKIEJ I GORLICKIEJ/ OLSZYNY, 17.08.2010 R.
W nocy z 16 na 17 sierpnia 1944 r. alianckie lotnictwo podjęło kolejną akcję zrzutu/ zaopatrzenia dla walczącej stolicy Polski. Noc okazała się wyjątkowo krwawa dla lotników - do bazy nie wróciło aż część załóg. Wśród nich była załoga dowodzona przez kpt. Zygmunta Plutę lecąca samolotem Consolidated B-24 D Liberator o numerach ewidencyjnych EW-275 GR-R. Załoga należała do 1586 Eskadry do Zadań Specjalnych PAF (Polish Air Force) Polskie Siły Powietrzne, utworzona została na bazie 301 dywizjonu bombowego w grudniu 1943 r. i stacjonowała na lotnisku Campo Cassale koło Brindisi na południowym - wschodzie Włoch. Liberator wracał juz do Włoch, kiedy koło Tarnowa został przechwycony przez niemiecki mysliwiec nocny. Po krótkiej walce około 2.18 pilot nakazał załodze skok, a sam usiłował sprowadzić maszynę na ziemię, mimo rozległych uszkodzeń bombowca. Niestety, samolot ten rozbił się w miejscowości Olszyny, w katastrofie tej zginęło siedmiu polskich lotników. W szczątkach maszyny pogrzebany został również pilot - dowódca Liberatora kpt. Zygmunt Pluta. Pochowani zostali na cmentarzu z I wojny światowej w Olszynach, a następnie ich prochy po zakończeniu wojny przewieziono na Brytyjski Cmentarz Wojenny w Krakowie (Cmentarz Rakowicki), gdzie spoczywają w grobach.
Zygmunt Pluta (12 IV 1913 - 17 VIII 1944), urodził się w Częstochowie w rodzinie kolejarskiej. W 1934 r. wstąpił do wojska. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie i kurs spadochronowy. Początkowo w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich, w 1938 r. przeszedł do lotnictwa i po VI kursie aplikacyjnym w Dęblinie został obserwatorem eskadry w I Pułku Lotniczym w Warszawie. W 1938 r. otrzymał awans na podporucznika. Po 17 IX 1939 r. przedostał się do Francji, a 5 I 1940 r. przybył do Wielkiej Brytanii. Po szkole pilotażu w Anglii latał w 300 Dywizjonie Bombowym. 12 VI 1944 r. przydzielony do 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
Tadeusz Jencka (17 XI 1917 - 17 VIII 1944), urodził się w Mińsku Mazowieckim. Zawodowy oficer artylerii, służył w 1 Pułku Artylerii Najcięższej. Po kampanii wrześniowej przez Rumunię dotarł do Francji. Na przełomie VI i VII 1940 r. poprzez Palestynę znalazł się w Egipcie w Karpackim Pułku Artylerii Lekkiej, która wchodziła w skład Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W I 1942 r. wyjechał do Anglii na szkolenie, przeszedł je jako obserwator w 1EANS i 5AOS. W X 1943 r. przydzielony do 300 Dywizjonu Bombowego, od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Jan Florkowski (16 VII 1920 - 17 VIII 1944), urodził się w Mniewie koło Koła. Mechanik samolotowy w Bydgoszczy i Krośnie. Ewakuowany ze szkołą z Łucka do Rumunii, a stamtąd do Francji. Przydzielony jako mechanik samolotowy do I Esk. 1/145 DM. W V 1940 r. przedostał się do Wielkiej Brytanii. Przeszedł szkolenie jako strzelec samolotowy. We IX 1943 r. przydzielony do 300 Dywizjonu Bombowego, od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn.
Jan Marecki (9 X 1920 - 17 VIII 1944), urodził się w Poznaniu. W 1939 r. został mechanikiem samolotowym. Brał czynny udział w kampanii wrześniowej, w ramach Armii "Pomorze". 17 IX 1939 r. ewakuowany do Rumunii. Początkowo przebywał we Francji, a od IV 1940 r. w Wielkiej Brytanii. Do 1943 r. pełnił służbę jako mechanik płatowcowy w 300 DB. Po przeszkoleniu służył w różnych jednostkach pomocniczych i bojowych. Ochotniczo zgłosił się do służby w personelu latającym. Od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn.
Brunon Malejka (10 V 1917 - 17 VIII 1944), urodził się w Książu pow. Śrem. Po kampanii 1939 r. przedostał się do Francji, następnie od VI 1940 r. przebywał w Wielkiej Brytanii. Początkowo jako pilot w 1 AACU, następnie w 18 OTU na Odziale Wyszkolenia Bojowego. W XI 1941 r. przydzielony do 305 Dywizjonu Bombowego. Od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Bernard Wichrowski (22 III 1923 - 17 VIII 1944), urodził się w Płutowie. W VII 1939 r. rozpoczął naukę w Akademii Morskiej w Gdyni, wypłynął jako uczeń na Darze Pomorza na kurs szkoleniowy po Bałtyku. Po wybuchu wojny został internowany w Szwecji, następnie dopływa do Anglii i wstępuje do Polskiej Marynarki Handlowej. W XI 1940 r. wstąpił do wojska, do I Batalionu Strzelców Podhalańskich. W IV 1941 r. przechodzi do lotnictwa, do 307 Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego, od 1943 r. w 300 Dywizjonie Bombowym. Od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Józef Dudziak (18 III 1924 - 17 VIII 1944), urodził się w Drohobyczu. Więziony w ZSRR. Po zwolnieniu przybył do Wielkiej Brytanii na początku VI 1942 r. Po wielu przeszkoleniach przydzielony w 1943 r. 300 Dywizjonu Bombowego. Od VI 1944 r. w 1586 ESP. Zginął podczas powrotu znad walczącej Warszawy w 1944 r. w rejonie Olszyn.
Źródło:
- tablice informacyjne
- http://sekowa.info/index.php?go=36&id2=61
