Kąclowa - krzyż pamięci żołnierzy Podziemia Niepodległościowego na górze Chełm (780)
- Szczegóły
- Utworzono: sobota, 13, lipiec 2024 16:56
- Poprawiono: sobota, 13, lipiec 2024 16:56
- Opublikowano: środa, 30, listopad -0001 00:00
- Odsłony: 453
Kąclowa - krzyż pamięci żołnierzy Podziemia Niepodległościowego na górze Chełm (780)
Położenie: Kąclowa, gmina Grybów, powiat nowosądecki, województwo małopolskie
Na wierzchołku góry
Napis: „Krzyż – symbol poświęcenia Bogu i „Ojczyźnie”/ Walczącym i żyjącym pod Chełmem/ Żołnierzom Wyklętym 1945 – 1947/ Oddziału „Huragan”/ Andrzeja Szczypty „Zenita”/ Oddziału NSZ „Żandarmeria”/ kpt. Jana Dubaniowskiego „Salwy”
Andrzej Szczypta (14 X 1923 - ?), urodził się w Wojnarowej. Wczasie II wśj był żołnierzem AK, grupy "Tatara", a następnie żołnierzem organizacji niepodległościowej Stanisława Piszczka "Okrzei", w ramach której należał do tzw. "egzekutywy", czyli grupy zajmującej się wykonywaniem wyroków śmierci. Na przełomie VIII/IX 1946 r. utworzył własną organizację "Huragan". Początkowo działał w ramach oddziału NSZ "Żandarmeria" Jana Dubaniowskiego ps. "Salwa", a od I 1947 roku podporządkował się "Ogniowi". Od czasu powstania „Huragan” przeprowadził przynajmniej 12 akcji, które były skierowane przeciwko organom bezpieczeństwa i ich współpracownikom. Ujawnił się w III 1947 przed PUBP w Nowym Sączu. Po ujawnieniu wyjechał do Wałbrzycha z zamiarem ucieczki z Polski. Na skutek zdrady został zatrzymany w V 1947 r. iw tym samym roku skazany na karę 12 lat pozbawienia wolności. Po ponownym procesie w 1950 r. skazany na karę śmierci. Na mocy amnestii karę zmieniono na dożywocie, został zwolniony warunkowo w 1956 r. Po uwolnieniu inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
Jan Dubaniowski (21 IX 1912 - 27 IX 1947), urodził się w Krakowie. Ukończył szkołę podchorążych artylerii i został żołnierzem służby stałej Wojska Polskiego. Wraz z rodziną zamieszkał w Przemyślu. Wziął udział w kampanii wrześniowej, podczas której został wzięty do niewoli i osadzony w oflagu. Po ucieczce wrócił do Krakowa i włączył się w działalność konspiracyjną. Latem 1944 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego rtm. Józefa Świdy ps. „Dzik”. Potem został przydzielony jako oficer taktyczny do Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich „Odwet” w obwodzie myślenickim AK. po rozwiązaniu AK nawiązał współpracę z NSZ. Działał wtedy pod pseudonimem "Salwa". W XI 1945 r. utworzył oddział partyzancki NSZ "Żandarmeria". Skład swój rekrutował się przede wszystkim z żołnierzy AK z powiatów bocheńskiego, myślenickiego i limanowskiego. Latem 1946 r. po wielu akcjach wymierzonych przeciwko komunistycznej władzy, oddział przeniósł się na tereny powiatu nowosądeckiego, gdzie przeprowadzał wspólne akcje z oddziałem Andrzeja Szczypty „Zenita”. Jesienią 1946 r. powrócił na teren pierwotnego funkcjonowania. W III 1947 r. "Salwa" ujawnił się wraz z wieloma podkomendnymi w siedzibie PUBP w Nowym Sączu. Powrócił do Krakowa, jednak zagrożony aresztowaniem, znów powrócił do działalności partyzanckiej. Zginął w potyczce z oddziałami PUBP w Rudzie Kameralnej. Pochowany został w Zakliczynie.
Źródło:
- https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/665584
- https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl/zol/biogramy/88113,Kpt-Jan-Dubaniowski-Salwa-i-Oddzial-Partyzancki-Zandarmeria.html
