Krzywa - pomnik poległej załogi samolotu Halifax
Krzywa - pomnik poległej załogi samolotu Halifax
Położenie: Krzywa, gmina Sękowa, powiat gorlicki, województwo małopolskie.
Przy drodze z Krzywej do Banicy
Rok: 28 VIII 2009
Załoga należała do 1586 Eskadry do Zadań Specjalnych (S.D.F.), utworzona została na bazie 301 dywizjonu bombowego w XII 1943 r., stacjonująca na lotnisku Campo Cassale koło Brindisi na południowym wschodzie Włoch. Samolot Halifax niósł pomoc dla walczącej Warszawy i w drodze powrotnej około 2.33 w nocy 28 VIII został zestrzelony przez niemieckiego myśliwca JU88 Rudolfa Dudinga z 1./NJG 100 i rozbił się na terenie nie istniejącej dziś wsi Banica. Przed uderzeniem płonącego samolotu w ziemię, wyskoczył z niego jeden lotnik, jednak z powodu niskiej wysokości zginął na miejscu. Szczątki lotników pochowano na miejscu katastrofy. 4 III 1945 r. ekshumowane ciała ofiar z samolotu zebrano do jednej trumny, w drugiej umieszczono ciało lotnika, który wyskoczył z samolotu. Był to kpt. Franciszek Omylak. Obie trumny złożono do grobu na cmentarzu parafialnym w Krzywej. Dodatkowo długo sądzono, że spoczywa tu dwóch członków załogi bombowca Liberator kpt. Zygmunta Pluty zestrzelonego 17 VIII 1944 r. nad Olszynami. 28 III 1980 r. dokonano kolejnej ekshumacji, przenosząc szczątki na Brytyjski Cmentarz Wojenny w Krakowie. Złożono je we wspólnej kwaterze z członkami załogi kpt. Pluty. W 2006 badania archeologiczne znalezionych szczątków samolotów w okolicy Olszyn i Banicy pod kierunkiem dra Krzysztofa Wielgusa z Politechniki Krakowskiej i konsultacje z Muzeum RAF w Hendom potwierdziły dwie odrębne katastrofy. Wyjaśniono dzieki temu los załogi kpt Omylaka, bo wcześniej sądzono, że Halifax został zestrzelony w drodze powrotnej nad Adriatykiem.
Pierwszy pomnik upamiętniający katastrofę stanął we wsi 1969 r. Napis brzmiał: "PAMIĘCI/ 7 LOTNIKÓW POLSKICH/ NIEZNANEGO NAZWISKA/ NIOSĄCYCH Z WŁOCH POMOC/ DLA POWSTAŃCÓW WARSZAWY/ POLEGŁYM W BANICY/ WE WRZEŚNIU 1944 R/ W 25 ROCZNICĘ ŚMIERCI/ SPOŁECZEŃSTWO POWIATU/ GORLICKIEGO". Prezentowane niżej zdjęcia pochodzą z początków lat 80-tych XX w.
Pomiędzy informacjami zamieszczonymi na stronie www.sekowa.info a tablicą umieszczoną przy pomniku istnieją rozbieżności. Wg tablicy Konstanty Dunin-Horkawicz urodził się 29 VII 1917 r. w Błagowieszczyńsku; Tadeusz Mroczko urodził się w Czortkowie.
Napis: "WSZYSTKO MA SWÓJ POCZĄTEK, ALE NIE MA KOŃCA.../ WIĘC CHOCIAŻ JESTEŚCIE GDZIEŚ WŚRÓD GWIAZD/ WOLNI OD WSZELKICH ZIEMSKICH TRWÓG,/ TUTAJ NA ZAWSZE ZOSTAŁ WASZ ŚLAD,/ A Z NIM TĘSKNOTA PAMIĘĆ I BÓL."/ PAMIĘCI SIEDMIU POLSKICH LOTNIKÓW / Z 1586 ESKADRY DO ZADAŃ SPECJALNYCH RAF/ ZESTRZELONYCH NAD BANICĄ 28.08.1944 r./ PODCZAS LOTU POWROTNEGO ZNAD WARSZAWY/ W RAMACH OPERACJI ZRZUTÓW/ Z POMOCĄ MATERIAŁOWĄ/ DLA JEDNOSTEK ARMII KRAJOWEJ/ WALCZĄCEJ W WARSZAWIE.
ŚMIERCIĄ LOTNIKA POLEGŁA ZAŁOGA SAMOLOTU/ HANDLEY PAGE HALIFAX II (FS-P NR JP 295)/ kpt. FRANCISZEK OMYLAK nawigator, lat 37/ ppor. KAZIMIERZ WIDACKI pilot, lat 23/ ppor. KONSTANTY DUNIN-HORKAWICZ bombardier, lat 27/ ppor. TADEUSZ MROCZKO strzelec pokładowy, lat 24/ sierż. WILHELM BALCAREK mechanik pokładowy, lat 29/ sierż. JAN OZGA radiooperator, lat 25/ sierż. JÓZEF SKORCZYK strzelec pokładowy, lat 29/ Społeczeństwo Ziemi Gorlickiej/ Krzywa 28.08.2009 r
Konstanty Dunin-Horkawicz (29 IV 1917 - 28 VIII 1944), podporucznik, urodził się w roku w miejscowosci Aleksiejewsk w Rosji. Po maturze w Toruniu wstąpił do miejscowej Szkoły Podchorążych Piechoty i znalazł się w 31 Pułku Artylerii Lekkiej. Wziął udział w kampanii wrześniowej, dostał się do niewoli, z której uciekł i dotarł do Kielc. Wkrótce przedostał się nielegalnie przez Węgry do Jugosławii, a następnie do do Francji. Po jej upadku, końcem czerwca 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii. Przeszedł przeszkolenie, jako bombardier, na przełomie 1943/1944 był w szkole nawigatorów w 1 AOS RCAF na terenie Kanady. Po powrocie w III 1944 r. zostaje skierowany do 18 OTU (Odział Szkolenia Bojowego) w Bramcote. W VI 1944 r. został przeniesiony do 1662 HCU, ukończył tu przeszkolenie na samolotach czterosilnikowych, a na początku sierpnia 1944 r. został przydzielony do 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia.
Franciszek Kazimierz Omylak (14 IX 1907 - 28 VIII 1944), kapitan nawigator, urodził się we Lwowie. W VIII 1929 r. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej w stopniu podporucznika. Został przydzielony do 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich, stacjonującego w Przemyślu. Objął tam dowództwo plutonu piechoty i na tym stanowisku pozostał cztery lata. W 1933 r. został porucznikiem. W tym samym roku zgłosił się do służby w lotnictwie. W VIII 1934 r. trafił do 31 eskadry liniowej 3 pułku lotniczego w Poznaniu. W jednostce tej latał na Potezach XXV, dwupłatowych lekkich maszynach bombowo-rozpoznawczych. W III 1939 r. awansowany na kapitana. Służył w 211 eskadrze bombowej w 1 pułku lotniczym w Warszawie. Wykonywał loty bojowe w czasie kampanii wrześniowej. Następnie samolotem "Łoś" ewakuwał się do Rumunii. Stąd chciał w X 1939 r. powrócić do Polski, został aresztowany przez NKWD. Po wielomiesięcznym śledztwie i przetrzymywaniu w różnych obozach został skazany na 5 lat łagru za nielegalne przekroczenie granicy. Zwolniony na mocy układu Sikorski - Majsk. Od 1942 r. przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie został poddany szkoleniu.
Kazimierz Widacki (3 II 1921 - 28 VIII 1944), podporucznik, urodził się we Lwowie. We IX 1939 r. wraz z rodziną zbiegł do Rumunii. Stąd przedostał się do Francji, zgłosił się do Wojska Polskiego i 17 marca 1940 został wcielony do V kompani przeciwpancernej. Po klęsce Francji, przedostał się do Wielkiej Brytanii i od 29 VI 1940 r. służył w Wojsku Polskim w 6 Batalionie Strzelców Podhalańskich. 16 lipca 1942r. został przeniesiony z armii do lotnictwa w stopniu st. szer. pchor. 16 marca 1943 r. otrzymał awans na kaprala podchorążego, 21 VII 1943 r. zostaje pilotem i otrzymuje stopień brytyjski ,,Sergeant”
Tadeusz Mroczko (25 VII 1920 - 28 VIII 1944) podporucznik strzelec, urodził się w Wygnance, pow. Czortków, woj.Tarnopolskie. 15 września 1938 r. został powołany na Kurs Podch. Rez. Piech. w 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. Kurs ukończył 15 sierpnia 1939 r. ze stopniem kpr. podch. Po ukończeniu kursu został przydzielony na praktykę do 54 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu. W czasie kampanii wrześniowej został wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną, skąd udało mu się uciec i powrócić do Czortkowa. Został ponownie aresztowany 21 I 1940 r. i skazany na 10 lat ciężkich robót i zesłany do Cahabrowska. Z obozu został zwolniony w XII 1941 r. W I 1942 r. zgłosił się do Armii Polskiej, z którą opuścił teren ZSRR. Wkrótce przeszedłz piechoty do lotnictwa i 6 II 1943 r. zostaje przeniesiony do Stacji Zbornej Lotników, przydzielony do Eskadry ,,A” Armii Polskiej na Wschodzie i przeniesiony do Anglii.
Wilhelm, Andrzej, Jerzy Balcarek (4 II 1915 - 28 VIII 1944) sierżant mechanik, urodził się w Jankowicach, powiat pszczyński na Śląsku. Jako młody Wyjechał do Bydgoszczy i w 1935 r. został absolwentem Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich (SPLdM), uzyskał tam patent mechanika samolotowego. Wkrótce też zaczął służyć w 21 eskadrze liniowej, 2 Pułku Lotnictwa w Krakowie. Brał czynny udział w kampanii wrześniowej, 17 IX został ewakuowany do Rumunii i internowany. Ostatecznie dotarł do Francji i połączył się z Polskim Wojskiem. W XII 1939 r. udał się do Wielkiej Brytanii. W II 1944 r. ukończył kurs mechaników.
Jan Franciszek Ozga, (30 VIII 1919 - 28 VIII 1944) sierżant radiooperator, urodził się w Brodach, woj. Tarnopol. 13 II 1940 r. został wraz z rodziną wywieziony do Kazachstanu, gdzie zamieszkał w Nowosuchocinie. Wstąpił do armii gen. Władysława Andersa. Pod koniec 1942 r. przybył do Wielkiej Brytanii, a w I 1943 r. został przyjęty do lotnictwa.
Józef Skorczyk - (13 III 1915 - 28 VIII 1944) sierżant strzelec pokładowy, urodził się w Oberhausen w Zagłębiu Ruhry w Niemczech. Od 1936 r. pełnił służbę wojskową w 3. Pułku Lotniczym na poznańskiej Ławicy. W 1938 r. ukończył Szkołę Podoficerską 3 Pułku Lotniczego. 5 IX 1939 r. samolot, którym latał uległ awarii i cała załoga musiała wyskoczyć na sapdochronach. Wylądowali koło wsi Bruśnik, skąd zostali odstawieni do sztabu jednostki piechoty w Tarnowie. Po 17 IX 1939 r. dostał się do niewoli radzieckiej i przebywał gdzieś na terenie Sybeii. W styczniu 1942 wstąpił do tworzącego się Wojska Polskiego pod dowództwem Gen. Wł. Andersa. Jesienią 1942 r., wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. W III 1943 r. opuścił Legię i Wstąpił z powrotem do Wojska Polskiego i jako przedwojenny lotnik został wysłany do Wielkiej Brytanii, gdzie przybył w V 1943 r.
Źródło:
- http://www.sekowa.info/index.php?go=35&id2=51
